Με πλοίο - Νάνος Βαλαωρίτης

Οι σημειώσεις και το υλικό προέρχονται από το scribd και την επιμέλειά τους είχε η Σταυρούλα Κοντράρου

ΝΑΝΟΥ ΒΑΛΑΩΡΙΤΗ-Με πλοίο by skontrarou

Του γιοφυριού της Άρτας - Δημοτικό τραγούδι - Θέματα εξετάσεων

Του γιοφυριού της Άρτας - Δημοτικό τραγούδι

5 10 15 20 25 30 35 40 45

Σαράντα πέντε μάστοροι κι εξήντα μαθητάδες γιοφύρι-ν-εθεμέλιωναν στης Άρτας το ποτάμι. Oλημερίς το χτίζανε, το βράδυ εγκρεμιζόταν. Μοιριολογούν οι μάστοροι και κλαιν οι μαθητάδες: «Αλίμονο στους κόπους μας, κρίμα στις δούλεψές μας, ολημερίς να χτίζουμε, το βράδυ να γκρεμιέται!» Πουλάκι εδιάβη κι έκατσε αντίκρυ στο ποτάμι, δεν εκελάηδε σαν πουλί, μηδέ σα χελιδόνι, παρά εκελάηδε κι έλεγε, ανθρωπινή λαλίτσα: «Α δε στοιχειώσετε άνθρωπο, γιοφύρι δε στεριώνει· και μη στοιχειώσετε ορφανό, μη ξένο, μη διαβάτη, παρά του πρωτομάστορα την όμορφη γυναίκα, πόρχεται αργά τ' αποταχύ* και πάρωρα* το γιόμα». Τ' άκουσ' ο πρωτομάστορας και του θανάτου πέφτει. Πιάνει, μηνάει της λυγερής με το πουλί τ' αηδόνι: Αργά ντυθεί, αργά αλλαχτεί, αργά να πάει το γιόμα, αργά να πάει και να διαβεί της Άρτας το γιοφύρι. Και το πουλί παράκουσε κι αλλιώς επήγε κι είπε: «Γοργά ντύσου, γοργά άλλαξε, γοργά να πας το γιόμα, γοργά να πας και να διαβείς της Άρτας το γιοφύρι». Να τηνε κι εξανάφανεν* από την άσπρη στράτα. Την είδ' ο πρωτομάστορας, ραγίζεται η καρδιά του. Από μακριά τους χαιρετά κι από κοντά τους λέει: «Γεια σας, χαρά σας, μάστοροι και σεις οι μαθητάδες, μα τι έχει ο πρωτομάστορας κι είναι βαργωμισμένος*; – Το δαχτυλίδι τόπεσε στην πρώτη την καμάρα, και ποιος να μπει και ποιος να βγει το δαχτυλίδι νά 'βρει; – Μάστορα, μην πικραίνεσαι κι εγώ να πά' σ' το φέρω, εγώ να μπω, κι εγώ να βγω, το δαχτυλίδι νά βρω». Μηδέ καλά κατέβηκε, μηδέ στη μέση επήγε· «Τράβα, καλέ μ', τον άλυσο, τράβα την αλυσίδα, τι όλον τον κόσμο ανάγειρα και τίποτες δεν ήβρα». Ένας πιχάει* με το μυστρί*, κι άλλος με τον ασβέστη, παίρνει κι ο πρωτομάστορας και ρίχνει μέγα λίθο. «Αλίμονο στη μοίρα μας, κρίμα στο ριζικό* μας! Τρεις αδερφάδες είμαστε, κι οι τρεις κακογραμμένες, η μια 'χτισε το Δούναβη, κι η άλλη τον Αφράτη*, κι εγώ η πλιο στερνότερη* της Άρτας το γιοφύρι. Ως τρέμει το καρυόφυλλο*, να τρέμει το γιοφύρι, κι ως πέφτουν τα δεντρόφυλλα, να πέφτουν οι διαβάτες. – Κόρη, το λόγον άλλαξε κι άλλη κατάρα δώσε, πόχεις μονάκριβο αδερφό, μη λάχει* και περάσει». Κι αυτή το λόγον άλλαξε κι άλλη κατάρα δίνει. «Αν τρέμουν τ' άγρια βουνά, να τρέμει το γιοφύρι, κι αν πέφτουν τ' άγρια πουλιά, να πέφτουν οι διαβάτες, τι έχω αδερφό στην ξενιτιά, μη λάχει και περάσει». Ν. Γ. Πολίτη, Εκλογαί από τα τραγούδια του ελληνικού λαού Β. ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ 1 α) Να δώσετε σύντομα το θέμα του δημοτικού τραγουδιού β) Σε ποια λαϊκή δοξασία στηρίζεται το συγκεκριμένο τραγούδι; (5 μονάδες) 2. Να δώσετε έναν τίτλο για κάθεμιά από τις ενότητες του τραγουδιού. (5 μονάδες) 3. α) Να εντοπίσετε μια παρομοίωση, μια μεταφορά, μια προσωποποίηση, μια υπερβολή και μια εικόνα.  β) Το τραγούδι ανήκει στις παραλογές. Ποια στοιχεία το αποδεικνύουν; (5 μονάδες) 4. α) Σε ποια ψυχολογική κατάσταση βρίσκεται ο πρωτομάστορας όταν μαθαίνει τη λύση του προβλήματος και τι φανερώνει σχετικά με το ήθος του η απόφαση που παίρνει; β) Να παρουσιάσετε και να σχολιάσετε τις αντιδράσεις τις γυναίκας του πρωτομάστορα μετά το χτίσιμό της. (5 μονάδες)