Νεοελληνική γλώσσα Διάθεση ρημάτων

ΤΟ ΡΗΜΑ
ΟΙ ΔΙΑΘΕΣΕΙΣ ΤΟΥ ΡΗΜΑΤΟΣ
Η διάθεση αναφέρεται στη σημασία του ρήματος και στη σχέση του ρήματος με το Υποκείμενό του.
Διάκριση ρημάτων με κριτήριο τη διάθεσή τους
Κατηγορίες ρημάτων Παραδείγματα
Ενεργητικά ρήματα = το υποκείμενο ενεργεί Τα παιδιά παίζουν στο δρόμο
Παθητικά ρήματα = το υποκείμενο δέχεται ενέργεια από άλλον Το δέντρο ξεριζώθηκε από τον άνεμο
Μέσα ρήματα = όταν το υποκείμενο ενεργεί και η ενέργεια επιστρέφει στο ίδιο Ο Γιάννης λούζεται (= λούζει το σώμα του)
Ουδέτερα ρήματα = όταν το υποκείμενο δεν ενεργεί ούτε παθαίνει κάτι αλλά απλώς βρίσκεται σε μια κατάσταση Ο Πέτρος κοιμάται

• η διάθεση του ρήματος είναι ανεξάρτητη από τη φωνή. Η διάκριση σε φωνές (ενεργητική και παθητική) είναι μορφολογική, γίνεται δηλαδή με κριτήριο τις καταλήξεις των ρημάτων ( -ω και –μαι). Η διάκριση σε διαθέσεις γίνεται με κριτήριο τη σημασία.
• Το παγωτό έλιωσε από τη ζέστη (λιώνω = ενεργητική φωνή, αλλά παθητική διάθεση)
• Ντύνομαι γρήγορα το πρωί (παθητική φωνή αλλά μέση διάθεση)
• Όταν διατυπώνουμε ένα νόημα με ρήμα παθητικής διάθεσης τότε έχουμε παθητική σύνταξη, π.χ. το αυτοκίνητο επισκευάστηκε από τον μηχανικό ( το σύνολο που φανερώνει το πρόσωπο ή το πράγμα από το οποίο παθαίνει κάτι το υποκείμενο λέγεται ποιητικό αίτιο – από + αιτιατική)