Δευτέρα 17 Δεκεμβρίου 2012

Η ιστορία των αυτοκρατοριών στη Μεσόγειο και τη Μέση Ανατολή

Παρακολουθείστε την ιστορία των αυτοκρατοριών της Μεσογείου και της Μέσης Ανατολής, από το Maps of War


Γλώσσα και Λεξιπλασία- Η Αναγκαζιάρα και ο ξαπλουριάρης


Αναδημοσίευση από τον ιστότοπο http://users.sch.gr/symfo


H αναγκαζιάρα και ο ξαπλουριάρης

Διασκευασμένο απόσπασμα από κείμενο του Γιάννη Χάρη στα «Νέα»

«Παιδιόπλαστα» έχει ονομάσει ο Παντελής Μπουκάλας τα προϊόντα της γλωσσικής αθωότητας των παιδιών, λέξεις που τις πλάθουν χωρίς συνείδηση της διαδικασίας αυτής. Άλλες ηχομιμητικές, άλλες αυστηρά προσωπικές, αξεκλείδωτες ακόμα και για τους πιο οικείους της οικογένειας, όλες τους δοξάζουν τη γλώσσα, αυτήν που άλλοι τη θρηνολογούν για πεθαμένη. Ορισμένες από αυτές θέλησα να τις μεταφέρω εδώ. Βέβαια λέξεις φτιάχνουν και οι μεγάλοι. Εδώ όμως μας ενδιαφέρει η αυθόρμητη λεξιπλασία ενός παρθένου νου.
Μάλωναν τα παιδιά κάποιου φίλου, όταν το ένα διεκδικούσε όλο τον καναπέ: ξαπλουριάρη κατηγόρησε τον αδερφό το κοριτσάκι, αναγκαζιάρα τη χαρακτήρισε εκείνος. Εδώ δηλαδή, σε συνθήκες διαπληκτισμού, οι εκφραστικές ανάγκες είναι ιδιαίτερα πιεστικές, και έδωσαν δύο εξαιρετικούς τύπους, τον προφανούς ετυμολογίας ξαπλουριάρη και την αναγκαζιάρα από το αναγκάζω. Σαν τι θα έπρεπε να ξέρει και να πει το κοριτσάκι; Πως είναι επεκτατικός ο αδερφός της; Κι εκείνος να την πει καταπιεστική; Και πώς χαρακτηρίζεται από τον έκθαμβο μπόμπιρα ο μπαμπάς που όλα τα καταλαβαίνει; καταλαβεστής. Άλλου φίλου η κόρη ξεβράχηκε, όταν στέγνωσε, αφού σημασία είχε να ανατρέψει το κακό αποτέλεσμα του ότι βράχηκε. Ίδια και με το ξενυχτώνει. Κηλίαση έχει το κοριτσάκι, όταν του πονάει η κοιλιά, και έξω βροχαλίζει. Άλλο πιάνει και κρεμώνεται, αλείφεται δηλαδή με κρέμες, κι όταν περάσει ο θυμός της μαμάς, τη ρωτάει αν είναι τώρα μέσα φρενών. Ή παίζοντας, γίνεται τίγρης που θα βγάλει τα γρατζούνια του. Καταδίψαστο είναι άλλο. Άλλο παραπονιέται που το μαρκαδόρισε το αδερφάκι του. Περισσότερο προφανή είναι ο ψωμιάρης για τον φούρναρη, ξυστατζής αυτός που πουλάει Ξυστό, και χαρακτηριστικές οι «μεταφράσεις» ματογιατρός καιδρομοστρωτήρας.
Παραμένοντας στην ενστικτώδη λεξιπλασία σε ιδιωτικό επίπεδο, δίνω ελάχιστα παραδείγματα από μεγαλύτερα σε ηλικία άτομα: Φίλος διηγήθηκε τη σκηνή όπου νεαροί χαζεύουν μια βιτρίνα, και ένας αναφωνεί: «μα τι απαισιότητα είναι αυτή!». Βέβαια, η «απαισιότητα» υπάρχει σε λεξικά, όπως και τόσες λέξεις που όμως ποτέ δεν χρησιμοποιούνται· έτσι, στη συγκεκριμένη περίπτωση, έχουμε και πάλι παραγωγή και όχι μεταφορά λέξης που οι νεαροί την είχαν συναντήσει σε κάποιο λεξικό. Στην παραλία κάποιος αποφασίζει να κολυμπήσει λίγο μακρύτερα, για να δει πώς είναι από κοντά αυτή η γυναίκα που από απόσταση μοιάζει εντυπωσιακή: «έχω αινιγματιστεί» μου είπε, και δεν μπορώ να βρω πιο εύγλωττο τύπο. Όχι, δεν είχε προβληματιστεί· είχε ίσως ιντριγκαριστεί; του είχε «εξαφθεί η περιέργεια»; Μα τι λέμε τώρα; Είχε αινιγματιστεί!
Θα κλείσω με επώνυμη δημιουργία, αλλά στο μήκος κύματος των «παιδιόπλαστων»: είναι ο σταλεγάκιας από το Πλαθολόγιο λέξεων του Λύο Καλοβυρνά. Όπου λοιπόν «σταλεγάκιας: το εκνευριστικό είδος ανθρώπου που επισημαίνει κάποιο λάθος σου και σου ρίχνει αλάτι στην πληγή, λέγοντας "Σ' τα 'λεγα εγώ, δεν σ' τα 'λεγα;"». Και τελευταίο που θα μπορούσε να συσχετιστεί και με τη γλώσσα, η «καθεπερσία: η μεμψίμοιρη τάση των ηλικιωμένων να δηλώνουν κάθε στιγμή ότι παλιά ήταν όλα καλύτερα ενώ τώρα με τους νέους που κυκλοφορούν...»

πλήρες κείμενο στη διεύθυνση http://ta-nea.dolnet.gr/print_article.php?e=A&f=18216&m=P15&aa=1

ΘΕΜΑΤΑ
Προφορική και ουσιαστική άσκηση: να χαρακτηρίσετε τη γλώσσα του κειμένου (λεξιλόγιο, συντακτικό, σχήματα λόγου, γραμματικοί τύποι). Εντοπίστε στοιχεία που σας αρέσουν και στοιχεία που δε σας αρέσουν.

Α. Να συντάξετε περίληψη του κειμένου, περίπου εκατό (100) λέξεων.
Πριν γράψεις την περίληψη φρόντισε να απαντήσεις στα παρακάτω ερωτήματα:
α) ποιο είναι το θέμα του κειμένου;
β) ποια είναι η άποψη του συγγραφέα;
γ) για ποιο λόγο γράφει το κείμενο;
δ) τι είδος κείμενο είναι;
Μονάδες 25/100
Β1. Να βρείτε στο κείμενο δύο παραδείγματα μεταφορικής λειτουργίας της γλώσσας.
Μονάδες 6/100
Β2. Ποια σημασία (αιτίαεπεξήγησηαντίθεσηέμφασησυμπέρασμαχρονική σχέση) έχουν καθεμιά από τις παρακάτω διαρθρωτικές λέξεις / φράσεις του κειμένου που συμβάλλουν στη συνοχή του: ακόμα και, όταν, δηλαδή, αφού, όμως, έτσι.
Μονάδες 6/100
Β3. Να γράψετε από ένα συνώνυμο για τις παρακάτω λέξεις του κειμένου: συνείδηση, προσωπικές, οικείους, διεκδικούσε, διαπληκτισμού.
Μονάδες 5/100
Β4. Ποια είναι η προσωπική θέση / οπτική γωνία του συγγραφέα (θετική ή αρνητική) σχετικά με την αυθόρμητη, ενστικτώδη παραγωγή λέξεων. Να τεκμηριώσετε την απάντησή σας με δύο συγκεκριμένες αναφορές στο κείμενο.
Μονάδες 8/100
 Γ. Παραγωγή λόγου.
Γράφετε ένα κείμενο για τη σχολική εφημερίδα περίπου τριακόσιες πενήντα με τετρακόσιες (350- 400) λέξεις. Σ’ αυτό να αναφέρετε:
  1. Τα βασικά χαρακτηριστικά του τρόπου που εκφράζονται οι έφηβοι και του λεξιλογίου που χρησιμοποιούν.
  2. Πώς αντιμετωπίζει το σχολείο τις περιπτώσεις όπου οι νέοι εκφράζονται με το δικό τους τρόπο και το δικό τους λεξιλόγιο.
  3. Επίσης, απαντάτε τεκμηριωμένα στο ερώτημα αν η ομιλία που διαμορφώνουν οι νέοι αποτελεί πλούτο ή υποβάθμιση της νεοελληνικής γλώσσας.
Μονάδες 50/100

Πέμπτη 13 Δεκεμβρίου 2012

Το μαύρο κύμα - Λουίς Σεπούλβεδα


ΘΕΜΑΤΑ
  1. Με ποιες λέξεις και εκφράσεις παρουσιάζει ο συγγραφέας τις πετρελαιοκηλίδες που μολύνουν τις θάλασσες;
  2. Στο κείμενο αναφέρεται ο αρχαιοελληνικός μύθος του Ίκαρου. Ποια η σημασία του την ώρα που η Κενγκά προσπαθεί να αποφύγει το θάνατο;
  3. Να βρείτε ένα ασύνδετο και μία παρατακτική σύνδεση μέσα στο κείμενο.
  4. Να δώσετε τα συνώνυμα των παρακάτω λέξεων: απεγνωσμένα, κατάλαβε, φριχτό, μάστιγα.
  5. Η Κενγκά σκέφτεται και λειτουργεί ως άνθρωπος. Να δικαιολογήσετε το χαρακτηρισμό με συγκεκριμένα παραδείγματα.

ΤΟ ΜΑΥΡΟ ΚΥΜΑ  ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ

1.       Ποιο περιβαλλοντικό πρόβλημα θίγει το απόσπασμα «το μαύρο κύμα» του Λουίς Σεπούλβεδα; 
2.       Να χωρίσετε το απόσπασμα σε ενότητες και να δώσετε από έναν πλαγιότιτλο σε καθεμία. 
3.       Να σχολιάσετε την επιλογή λέξεων του συγγραφέα για την περιβαλλοντική καταστροφή από τις πετρελαιοκηλίδες.
4.       Ποιος είναι ο αφηγητής του αποσπάσματος;
5.       Να εντοπίσετε μεταφορές και εικόνες του αποσπάσματος.
6.       Στο κείμενο η Κενγκά παρουσιάζεται από το συγγραφέα με αισθήματα (και σε όλο το έργο η Κενγκά, ο γάτος Ζορμπάς συνομιλούν, συνεννοούνται όπως οι άνθρωποι). Πώς το εξηγείτε αυτό; Πώς ονομάζεται αυτή η τεχνική;
Το ατύχημα της Κενγκά (με υπότιτλους)




Τρίτη 11 Δεκεμβρίου 2012

Κόρη που λάμπει, Δημοτικό τραγούδι -Θέματα εξετάσεων Α' Γυμνασίου κείμενα

Εδώ σ’ αυτή τη γειτονιά δεν πρέπει να είν’ φεγγάρι,
μόν’ πρέπει να ’ναι συννεφιά, να ’ναι βαθύ σκοτάδι,
γιατ’ έχω μια αγαπητικιά κι εκείνη είν’ το φεγγάρι,
π’ όντες προβάλλει να τη διω σκορπιέται το σκοτάδι.
Και με τον ήλιο μάλωνε και με τον ήλιο λέγει:


Ήλιε μου, για έβγα για να βγω, για λάμψε για να λάμψω.


Έλαμψε ο ήλιος το ταχύ, μαραίνει τα χορτάρια,
πρόβαλε η κόρη π’ αγαπώ, μαραίνει παλικάρια·
φλογίζει νιους και καίγει οχτρούς, σκλαβώνει παλικάρια,
καίγει κι εμένα π’ αγαπώ μέσα στα φυλλοκάρδια.

Τα δημοτικά μας τραγούδια, επιμέλεια Γ. Ιωάννου, Ερμής





                     Ερωτήσεις

               1. Δώστε με περιληπτικό τρόπο το περιεχόμενο του τραγουδιού (περίπου 7-8 σειρές)_

               (5 μονάδες)

               2. α. Ποιο είναι το πρόσωπο που μιλάει στο τραγούδι αυτό και ποιες φράσεις το                           δείχνουν;Τι κερδίζει με αυτό τον τρόπο το τραγούδι;
           
                (4 μονάδες)
             
               2. β. Δώστε έναν άλλο τίτλο στο δημοτικό τραγούδι.

                 (1 μονάδα)

              3. α. Ποια κύρια γνωρίσματα των δημοτικών τραγουδιών εντοπίζετε στο συγκεκριμένο    δημοτικό τραγούδι ως προς τη μορφή και την έκφραση;

                (3 μονάδες)

              3. β. Βρείτε ένα εκφραστικό μέσο ( ή σχήμα λόγου) που χρησιμοποιείται στους στίχους 3-4 και 9-10 αντίστοιχα και πείτε τι τονίζεται (προβάλλεται) με το καθένα;

                 (2 μονάδες)

              4. Γιατί ο δημιουργός του τραγουδιού βάζει την κόρη να μιλάει με τον ήλιο;Ποιος υπερτερεί σε λάμψη, ο ήλιος ή η κόρη; Αιτιολογήστε την απάντησή σας με βάση το κείμενο.

                (5 μονάδες)



Δευτέρα 10 Δεκεμβρίου 2012

Η ιστορία του Στέλιου -Εξετάσεις Γλώσσα Β'Γυμνασίου


Κείμενο 4 [Η ιστορία του Στέλιου]
Ο Στέλιος έχει 20% ικανότητα όρασης. Το 1992 τελείωσε το τμήμα Βιολογίας του Α.Π.Θ. Κατά τη διάρκεια των σπουδών του παρακολούθησε τα προσφερόμενα μαθήματα της Σχολής του σχετικά με τους ηλεκτρονικούς υπολογιστές, κι έτσι ανέπτυξε ένα ιδιαίτερο ενδιαφέρον για το αντικείμενο.
Έμαθε να χρησιμοποιεί τον υπολογιστή με τη βοήθεια του συστήματος Apollo, το οποίο είναι ένα είδος συνθεσάιζερ φωνής που διαβάζει οτιδήποτε εμφανίζεται στην οθόνη (menu, κείμενα), καθώς και μέσω μιας μπάρας προσαρμογής που μετατρέπει τους χαρακτήρες που εμφανίζονται στην οθόνη σε μορφή γραφής του αλφάβητου Braille.
Μετά την αποφοίτησή του, στην προσπάθειά του για ένταξη στην επαγγελματική ζωή, αντιμετώπισε κάποιες δυσκολίες. Έτσι, όταν πληροφορήθηκε για ένα σεμινάριο που συνδιοργάνωσε ο Δήμος Καλλιθέας, ο Πανελλήνιος Σύνδεσμος Τυφλών, ένα ιταλικό πανεπιστήμιο και μία μεγάλη εταιρεία στο χώρο της Πληροφορικής, με τη χρηματοδότηση της Ευρωπαϊκής Ένωσης, σκέφτηκε ότι θα ήταν μια πολύ καλή ευκαιρία γι' αυτόν να αποκτήσει περισσότερα εφόδια και προσόντα σχετικά με τους υπολογιστές. Μάλιστα, υπήρχε η δέσμευση ότι η συνεργαζόμενη εταιρεία θα προσλάμβανε δύο από τα άτομα που θα παρακολουθούσαν το σεμινάριο μετά τη λήξη του. Κατά τη διάρκεια του σεμιναρίου ειδικεύτηκε στις αρχές και τις γλώσσες προγραμματισμού.
εικόναΛόγω των ιδιαίτερων ικανοτήτων του, καθώς και του ζήλου, που επέδειξε όσο παρακολουθούσε το σεμινάριο, επιλέχθηκε και προσλήφθηκε από την εταιρεία μετά τη λήξη του σεμιναρίου. Σήμερα εξακολουθεί να εργάζεται εκεί, έχει πλήρως προσαρμοστεί στις συνθήκες εργασίας και αντιμετωπίζει με αισιοδοξία το μέλλον.
Ετοιμάζομαι για τη ζωή, ΣΕΠ Γ΄ Γυμνασίου, ΟΕΔΒ, 2003
ΑΣΚΗΣΕΙΣ

1α) Με ποιο τρόπο αντιμετώπισε ο Στέλιος τις δυσκολίες ένταξης στην επαγγελματική ζωή και τι τελικά πέτυχε; 
(1,5 μονάδες)

1β) Να δώσετε ένα άλλο τίτλο στο κείμενο ανάλογα με το περιεχόμενό του.
(1 μονάδα)

2. Να αφηγηθείτε σε μια παράγραφο την ιστορία του Στέλιου, οργανώνοντας την αφήγησή σας με άξονα την πορεία στο χρόνο που ακολούθησε ο Στέλιος μέχρι να αποκατασταθεί επαγγελματικά.
(2,5 μονάδες)

3α) Στις παρακάτω προτάσεις να εντοπίσετε τα αντικείμενα των υπογραμμισμένων ρημάτων:
1. Μετά την αποφοίτησή του αντιμετώπισε κάποιες δυσκολίες.
2. Σκέφτηκε ότι θα ήταν μια πολύ καλή ευκαιρία γι'αυτόν να αποκτήσει περισσότερα εφόδια και προσόντα σχετικά με τους υπολογιστές.
3. Το σεμινάριο συνδιοργάνωσε ο Δήμος Καλλιθέας , ο Πανελλήνιος Σύνδεσμος τυφλών, ένα ιταλικό πανεπιστήμιο και μια μεγάλη εταιρία.
(1 μονάδα)

3β) Να βρείτε το χρόνο και τη διάθεση των ρημάτων στις παρακάτω προτάσεις:

1. Με ιδιαίτερο ζήλο παρακολουθούσε το σεμινάριο.
2.Προσλήφθηκε από την εταιρεία μετά τη λήξη του σεμιναρίου.
3. Σήμερα έχει πλήρως προσαρμοστεί στις συνθήκες εργασίας.
4. Αντιμετωπίζει με αισιοδοξία το μέλλον.
5. Οι χαρακτήρες μετατρέπονται σε μορφή γραφής του αλφαβήτου Braille μέσω μιας μπάρας προσαρμογής.
(1,5 μονάδες)

4. Να αναλύσετε τις παρακάτω σύνθετες λέξεις σε α'και β'συνθετικό και να σχηματίσετε από το β'συνθετικό της καθεμίας μια νέα σύνθετη λέξη:

βιολογία, ευκαιρία, σύνδεσμος, ένταξη, προσπάθεια

Γ' ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΛΟΓΟΥ

Με ποια κριτήρια πιστεύετε πως πρέπει οι νέοι να επιλέγουν το επάγγελμα που θα ακολουθήσουν; Σε ένα άρθρο που θα δημοσιευτεί στη σχολική εφημερίδα να αναπτύξετε τις απόψεις σας(περίπου δυο με τρεις παραγράφους)

(10 μονάδες) 

Πέμπτη 6 Δεκεμβρίου 2012

Μετάφραση Ενότητα 6η Η μουσική εξημερώνει Αρχαία Γ' Γυμνασίου


Ὄφελος (ἐστι) πᾶσι μέν ἀνθρώποις ἀσκεῖν μουσικήν,
Είναι ωφέλιμο για όλους τους ανθρώπους να ασκούνται στη μουσική,

Ἀρκάσι δέ καί ἀναγκαῖόν (ἐστι).
για τους Αρκάδες όμως είναι και απαραίτητο.

Παρά μόνοις γάρ Ἀρκάσι
Γιατί μόνο στους Αρκάδες

πρῶτον μέν οἱ παῖδες ἐκ νηπίων ἐθίζονται
τα παιδιά πρώτα από τη νηπιακή τους ηλικία συνηθίζουν

ᾄδειν κατά νόμους
να τραγουδούν, σύμφωνα με τους μουσικούς ρυθμούς,

τούς ὕμνους καί παιᾶνας,
τους ύμνους και τους παιάνες,

οἷς ὑμνοῦσι ἕκαστοι κατά τά πάτρια
με τους οποίους υμνεί ο καθένας τους, κατά τα πατροπαράδοτα,

τούς ἐπιχωρίους ἥρωας καί θεούς·
τους τοπικούς ήρωες και θεούς·

μετά δέ ταῦτα χορεύουσι πολλῇ φιλοτιμίᾳ
έπειτα χορεύουν με μεγάλο συναγωνισμό

κατ’ ἐνιαυτόν ἐν τοῖς θεάτροις
κάθε χρόνο στα θέατρα

τοῖς Διονυσιακοῖς αὐληταῖς.
με τη συνοδεία των αυλητών του Διονύσου.

Καί οὐδέν αἰσχρόν ἡγοῦνται μέν ἀρνηθῆναι
Και δε θεωρούν καθόλου ντροπή να παραδεχτούν

μή γιγνώσκειν τι τῶν ἄλλων μαθημάτων,
ότι δε γνωρίζουν κάτι από τα άλλα μαθήματα,

οὔτε γε μήν δύνανται ἀρνηθῆναι τήν ᾠδήν
δεν μπορούν όμως να αρνηθούν πως ξέρουν το τραγούδι,

διά τό μανθάνειν κατ’ ἀνάγκην πάντας,
επειδή υποχρεωτικά όλοι το μαθαίνουν,

οὔτε ὁμολογοῦντες (δύνανται) ἀποτρίβεσθαι
ούτε, εάν το παραδεχτούν, μπορούν να απαλλαγούν από αυτό,

διά τό νομίζεσθαι τοῦτο τῶν αἰσχρῶν παρ’ αὐτοῖς.
επειδή αυτό θεωρείται ντροπή στα μέρη τους.

Δοκοῦσί τέ μοι οἱ πάλαι παρεισαγαγεῖν ταῦτα
Και μου φαίνεται ότι οι παλιοί τα θέσπισαν αυτά

οὐ χάριν τρυφῆς καί περιουσίας,
όχι για να καλλιεργήσουν τη φιληδονία και την επίδειξη πλούτου,

ἀλλά θεωροῦντες μέν τήν αὐτουργίαν ἑκάστων
αλλά επειδή παρατηρούσαν τον προσωπικό μόχθο του καθενός

καί συλλήβδην τό ἐπίπονον καί σκληρόν τῶν βίων,
και με λίγα λόγια την κοπιαστική και σκληρή ζωή τους

θεωροῦντες δέ τήν αὐστηρίαν τῶν ἠθῶν,
και επειδή ακόμα παρακολουθούσαν την αυστηρότητα των ηθών,

ἥτις παρέπεται αὐτοῖς
η οποία έρχεται γι' αυτούς ως συνέπεια

διά τήν ψυχρότητα καί στυγνότητα τοῦ περιέχοντος
εξαιτίας του ψύχους και της τραχύτητας του τόπου στον οποίο ζουν

τήν ὑπάρχουσαν κατά τό πλεῖστον ἐν τοῖς τόποις.
και που επικρατεί στο μεγαλύτερο μέρος της περιοχής.