Γυμνάσιο Ιστορία Επεξεργασία γραπτών πηγών με παραδείγματα από Β' και ' Γυμνασίου

Στάδια επεξεργασίας πηγών στην Ιστορία

Με την προτεινόμενη διαδικασία έχουμε τη δυνατότητα να απαντήσουμε στα παρακάτω ερωτήματα:

1. Καταγραφή πληροφοριών

• Ποιος είναι ο συγγραφέας της πηγής
• Σε ποια γεγονότα, πρόσωπα, καταστάσεις αναφέρεται

2. Οργάνωση πληροφοριών

• Ποιες πληροφορίες θεωρούνται σημαντικές και ποιες δευτερεύουσες
• Ποια γεγονότα, πράξεις προηγούνται χρονικά και ποια ακολουθούν

3. Ανάλυση πληροφοριών

• Ποιο πρόβλημα απασχολεί τον συγγραφέα
• Ποιες πληροφορίες αποτελούν αιτίες και ποιες αποτελέσματα
• Ποιες πληροφορίες αποτελούν γεγονότα και ποιες απόψεις, εκτιμήσεις, ισχυρισμούς
• Πως σχετίζονται πρόσωπα και γεγονότα
• Ποιες πληροφορίες είναι φανερά στοιχεία και ποιες υπονοούμενα

4. Στοχασμός και αξιολόγηση

• Ποιος είναι ο σκοπός του συγγραφέα και ποια μέσα χρησιμοποιεί
• Ποια συμπεράσματα εξάγονται σχετικά με τα κίνητρα και τη δράση των προσώπων
• Ποιες αντιφάσεις έχουμε μεταξύ λόγων και έργων
• Ποιες σκέψεις, συναισθήματα ή ενέργειες προκαλούνται
• Πόσο σημαντικό είναι το περιεχόμενο της πηγής σε σχέση με το ιστορικό γεγονός που εξετάζει

 

Παράδειγμα επεξεργασίας γραπτών πηγών

Ενότητα Εικονομαχίας    Β’ Γυμνασίου

Τον ίδιο χρόνο ο στρατηγός των Θρακησίων (Θέμα στην περιοχή της Σμύρνης) Μιχαήλ ο Λαχανοδράκων, έστειλε το γραμματέα του, τον Λέοντα Κουλούκη και τον Λέοντα Κουτσοδάκτυλο, και πούλησε όλα τα μοναστήρια, ανδρικά και γυναικεία, και όλα τα ιερά σκεύη και βιβλία και ζώα και τα υποστατικά τους, και τα χρήματα που πήρε τα έφερε στο βασιλιά (Λέοντα Γ’ Ίσαυρο). Και όσα βιβλία μοναχών και Πατέρων βρήκε, τα έριξε στη φωτιά. Και αν κάπου βρισκόταν κανείς να έχει φυλάξει λείψανο αγίου, και αυτό το έριχνε στη φωτιά και τιμωρούσε τον κάτοχό του ως ασεβή. Και πολλούς από τους μοναχούς τους θανάτωσε με το ξίφος και αναρίθμητους τύφλωσε. Σε άλλους, αφού άλειφε τις γενειάδες τους με λάδι, τους έβαζε φωτιά και έτσι έκαιγε τα πρόσωπα και τα κεφάλια τους, ενώ άλλους τους έστελνε εξορία, μετά από πολλά βασανιστήρια. Τελικά, δεν άφησε στο Θέμα του ούτε έναν άνθρωπο που να έχει το σχήμα του μοναχού. Κι όταν τα έμαθε αυτά ο βασιλιάς ο μισάγαθος ( αυτός που μισεί την καλοσύνη) του έγραψε ευχαριστήριο γράμμα λέγοντας «επιτέλους βρήκα έναν άνθρωπο να κάνει ότι ποθεί η ψυχή μου». Αυτόν λοιπόν μιμήθηκαν και οι υπόλοιποι, και έκαναν τα ίδια.

                                                                        Θεοφάνης 445,28-446,15

Ο Θεοφάνης ο Ομολογητής είναι χρονογράφος της εποχής των Ισαύρων. Φυλακίστηκε και εξορίστηκε στη Σαμοθράκη, λόγω της αντίθεσης του με την πολιτική των Ισαύρων. Η χρονογραφία του στηρίχτηκε σε πηγές που έχουν χαθεί, για αυτό θεωρείται πολύτιμη.

Γ' Γυμνασίου Ιστορία

Ψυχρός πόλεμος

Υπάρχουν ορισμένοι οι οποίοι θα επιθυμούσαν να μας έβλεπαν να περιοριζόμαστε στην αμερικανική ήπειρο και να στηρίζαμε την εθνική μας άμυνα σε ένα μόνο χαρτί, στο χαρτί της αεροπορικής και ναυτικής ισχύος. Αν ρίξουμε μια ματιά σε μερικές από τις ζωτικές πρώτες ύλες που είναι αναγκαίες για την αεροπορική και ναυτική ισχύ, θα εννοήσουμε εύκολα ότι μια  τέτοια στάση θα μας οδηγούσε στην αυτοκαταστροφή. Τα 4/5 ή και περισσότερο του μαγνησίου, του χάλυβα και του χρωμίου μιας τορπιλάκατου ή ενός αμερικανικού καταδιωκτικού αεροπλάνου προέρχονται από περιοχές που βρίσκονται έξω από το δυτικό ημισφαίριο. Εάν στρέφαμε τα νώτα μας στον υπόλοιπο κόσμο, δε χάναμε μόνο τις πολύτιμες αυτές πρώτες ύλες, αλλά, πιθανότατα, η Σοβιετική Ένωση θα τις πρόσθετε στο οπλοστάσιό της.

Χωρίς τους φίλους μας του εξωτερικού η απειλή της εισβολής θα πλησίαζε επικίνδυνα στις ακτές μας. Χωρίς τους στρατούς τους και τις βάσεις που έχουν εγκατασταθεί στα εδάφη τους, χωρίς τις πρώτες ύλες που προέρχονται από τα δάση τους και από τα ορυχεία τους, η στρατιωτική μας ισχύς θα δυσκολευόταν να εξασφαλίσει τις Ενωμένες Πολιτείες και το σύνολο της οικονομίας μας θα εξασθενούσε. Επομένως η υποστήριξη και η αρωγή των Ενωμένων Πολιτειών προς τα άλλα έθνη δεν είναι ελεημοσύνη. Δεν είναι δώρα που μπορούμε να αποσύρουμε και να προσφέρουμε σύμφωνα με τη θέλησή μας, χωρίς να υπολογίζουμε την επίδραση αυτής της στάσης στην ίδια μας την ασφάλεια. Το πρόβλημα της επιβίωσης της Αμερικής θα γινόταν περιπλοκότερο, αν επρόκειτο να αντιμετωπίσουμε τη σοβιετική απειλή χωρίς την υποστήριξη και τη βοήθεια των άλλων εθνών. 

Από το λόγο του προέδρου Τρούμαν στο Κογκρέσο, Μάρτιος 1947.