Αρχαία Γυμνάσιο Διαθέσεις Ρημάτων

Διαθέσεις 

Ρήματα	ενεργητικά	το υποκείμενο δρα
	μέσα	το υποκείμενο δρα και η ενέργειά του επιστρέφει σ΄ αυτό
	παθητικά	το υποκείμενο δέχεται ενέργεια από πρόσωπο ή πράγμα
	ουδέτερα	το υποκείμενο βρίσκεται σε μια κατάσταση

προσοχή: άλλο είναι η φωνή του ρήματος (γραμματικός όρος) που διακρίνεται από την κατάληξη. Στα αρχαία ελληνικά έχουμε την ενεργητική και τη μέση φωνή. Άλλο η διάθεση του ρήματος (συντακτικός όρος)

Γραμματικά: η παθητική διάθεση έχει τους τύπος της μέσης φωνής εκτός από τον παθητικό μέλλοντα και τον παθητικό αόριστο. Μπορεί όμως να έχουμε παθητική διάθεση και ενεργητική φωνή! (π.χ. ἀποθνήσκω ὑπό τινός, ἐκπίπτω, εὖ ἀκούω)

Παθητική σύνταξη

Ποιητικό αίτιο: δείχνει το πρόσωπο ή το πράγμα από το οποίο προέρχεται αυτό που παθαίνει το υποκείμενο.

Το ποιητικό αίτιο εκφέρεται:

α) με την πρόθεση ὑπό + γενική (σπανιότερα και με άλλες προθέσεις) και

β) με δοτική ονόματος ή αντωνυμίας

Ἀπέθανε μισούμενος ὑπό πάντων.

Ταῦτα Θεμιστογένει γέγραπται

Μετατροπή ενεργητικής σύνταξης σε παθητική

ενεργητική σύνταξη	Υποκείμενο – Ρήμα – Αντικείμενο
	Οἱ Ἑλληνες ἐνίκησαν τούς Πέρσας.
παθητική σύνταξη	Υποκείμενο – Ρήμα – Ποιητικό αίτιο
	Οἱ Πέρσαι ἐνικήθησαν ὑπό τῶν Ἑλλήνων

δηλαδή γίνονται οι εξής αλλαγές:

ενεργητική σύνταξη	Υποκείμενο – Ρήμα ενεργητικής διάθεσης – Αντικείμενο
παθητική σύνταξη	Υποκείμενο – Ρήμα παθητικής διάθεσης – Ποιητικό αίτιο

ένα ακόμη παράδειγμα:

Ὁ διδάσκαλος διδάσκει τόν παῖδα (τήν μουσική.)

Ὁ παῖς διδάσκεται ὑπό τοῦ διδασκάλου (τήν μουσικήν.)