Καραγάτσης Γενικά σχόλια

Τα μυθιστορήματα του Καραγάτση παρακολουθούν τη ζωή ενός μόνο ήρωα.

Ο πρωταγωνιστής των τριών πρώτων μυθιστορημάτων είναι αλλοδαπός:

• Ο συνταγματάρχης Λιάπκιν (1933), ένας Λευκορώσος.
• Γιούγκερμαν (1936), ένας Γερμανοφινλανδός
• Χίμαιρα (1936, αναθεωρήθηκε και επανεκδόθηκε το 1953 ως μυθιστόρημα με τίτλο Η μεγάλη χίμαιρα και επισκίασε την αρχική εκδοχή του), όπου η ηρωίδα της νουβέλας κατάγεται από τη Ρουέν της Γαλλίας.

Η εσωτερική ζωή των ηρώων είναι συναρπαστική καθώς μάταια αντιπαλεύουν τις ακαταμάχητες βιολογικές ορμές, που, κατά τον Καραγάτση, καθορίζουν τελεσίδικα την ανθρώπινη δράση και το χαρακτήρα.

Ο Λιάπκιν, αφού εκτοπίστηκε μετά το ρωσικό εμφύλιο πόλεμο, κατέληξε στην ελώδη θεσσαλική πεδιάδα, σε μία αγροτική σχολή έξω από τη Λάρισα. Κατάντησε μέθυσος και αποκαλύφθηκε το παρελθόν του, όταν έγινε γνωστό ότι δολοφόνησε τη γυναίκα του για λόγους τιμής. Μετά από μια αλληλουχία εντυπωσιακών οραμάτων πνίγηκε μόνος του.

Η Μαρίνα, η νεαρή Γαλλίδα ηρωίδα της Χίμαιρας ερωτεύτηκε τρελά έναν Έλληνα πλοίαρχο. Παντρεύτηκαν αμέσως και τον ακολούθησε στη Σύρο, όπου και εγκαταστάθηκε μαζί με την οικογένειά του. Το ειδύλλιο όμως εξελίχθηκε σε τραγωδία. Ανίκανη να αντισταθεί στον ερωτικό πειρασμό, ενέδωσε τελικά, όταν ο άντρας της απουσίαζε σε ένα μακρινό ταξίδι. Μέσα από μία αλυσίδα ανηλεών συμπτώσεων, η αποχαλίνωσή της προκάλεσε το θάνατο της κόρης της  και ατίμασε την οικογένεια του άντρα της. Πνίγηκε και αυτή όπως ο Λιάπκιν.

Ο Γιούργκεμαν, επιτυχημένος επιχειρηματίας στον Πειραιά, με περιουσία και φήμη, δεν είχε καλύτερη τύχη. Βαθιά μέσα του κυριαρχείται από το πάθος για μια νεαρή γυναίκα, από την οποία τον χώρισε σειρά ατυχιών, που κορυφώθηκαν με το θάνατό της.

Η αφήγηση του Καραγάτση αγγίζει τα όρια του παροξυσμού. Οι ήρωες οδηγούνται από μια δύναμη που δεν την ελέγχουν ούτε και τη συνειδητοποιούν. Αν και οι πρωταγωνιστές είναι ξένοι, τα έργα του αφορούν ουσιαστικά την Ελλάδα της δεκαετίας του '30 και δηλώνουν την εκρηκτική αλληλεπίδραση της παραδοσιακής ελληνικής νοοτροπίας με τις καινούργιες αντιλήψεις που έρχονταν από το εξωτερικό. 

Τελικά τα τρία έργα παρουσιάστηκαν και ως τριλογία με τον κοινό τίτλο Εγκλιματισμός κάτω από τον Φοίβο. 

πηγή: ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗ ΝΕΟΤΕΡΗ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ, RODERICK BEATON