Η λέξη ἔπος σημαίνει απλά "λόγος", όμως κιόλας στην Οδύσσεια ως ἔπεα χαρακτηρίζονται τα αφηγηματικά τραγούδια που τραγουδούσαν οι αοιδοί με τη συνοδεία της λύρας τους. Τα έπη ήταν μακρόπνοα ποιητικά κείμενα συνθεμένα κατά στίχο (δηλαδή κάθε στίχος είναι μετρικά όμοιος με τον προηγούμενο) σε συγκεκριμένο μέτρο, το δακτυλικό εξάμετρο.
Αρχικά οι αοιδοί τα παρουσίαζαν στο κοινό τραγουδιστά με τη συνοδεία λύρας. Αργότερα οι ραψωδοί τα απαγγέλουν μελωδικά χωρίς μουσική συνοδεία.
Ανάλογα με το περιεχόμενο τα έπη διακρίνονται σε ηρωικά και διδακτικά. Στο ηρωικό έπος ο αοιδός τραγουδούσε κλέα ἀνδρῶν, δηλαδή τα δοξασμένα κατορθώματα των ανδρών ηρώων μιας περασμένης εποχής, που ταυτίζεται με την ακμή του μυκηναϊκού κόσμου. Το περιεχόμενο τνω ηρωικών επών είχε μυθικό και παραμυθικό χαρακτήρα. Τα κατορθώματα των ηρώων ξεπερνούσαν τα ανθρώπινα μέτρα. Όμως αυτό δεν εμπόδιζε τους ακροατές να πιστεύουν ότι οι ήρωες ήταν ιστορικά πρόσωπα και ότι με τις ποιητικές αφηγήσεις τους οι αοιδοί αποκάλυπταν την αλήθεια για τους προγόνους τους.
Οι αοιδοί υποστήριζαν ότι είχαν αρωγό στην προσπάθειά τους τις Μούσες. Αυτές τους ενέπνεαν και τους υπαγόρευαν το τραγούδι τους, βοηθώντας τους να ξεπεράσουν τις δυσκολίες του. Είναι χαρακτηριστική η επίκληση στη Μούσα στην Ιλιάδα και την Οδύσσεια.
Οι Μούσες υπαγόρευαν και τα διδακτικά έπη. Το περιεχόμενό τους είναι ποικίλο. Ο ποιητής μπορούσε να προτιμήσει θέματα θεολογικά, όπως η δημιουργία του κόσμου, η γενεαλογία των θεών, οι σχέσεις των θεών με τους ανθρώπους, κοινωνικά, όπως η δικαιοσύνη, πρακτικά, όπως οι αγροτικές εργασίες, η ναυσιπλοΐα, το ημερολόγιο.
Η παρουσίαση της γνώσης γινόταν μεθοδικά. Η έκθεση ήταν συστηματική και ολοκληρωμένη και συνοδευόταν συχνά από νουθεσίες και συμβουλές, επιταγές και προειδοποιήσεις -τα ίδια μέσα που χρησιμοποιούν οι δάσκαλοι, οι γονείς και όποιος άλλος θέλει να οδηγήσει ή να επαναφέρει κάποιον στο σωστό δρόμο. Έτσι ακριβώς και στο ένα από τα δύο διδακτικά έπη που μας έχουν σωθεί, στο Έργα και Ημέρες, ο ποιητής Ησίοδος προσπαθεί να νουθετήσει τον αδελφό του, που είχε ξεστρατίσει.
Αρχικά οι αοιδοί τα παρουσίαζαν στο κοινό τραγουδιστά με τη συνοδεία λύρας. Αργότερα οι ραψωδοί τα απαγγέλουν μελωδικά χωρίς μουσική συνοδεία.
Ανάλογα με το περιεχόμενο τα έπη διακρίνονται σε ηρωικά και διδακτικά. Στο ηρωικό έπος ο αοιδός τραγουδούσε κλέα ἀνδρῶν, δηλαδή τα δοξασμένα κατορθώματα των ανδρών ηρώων μιας περασμένης εποχής, που ταυτίζεται με την ακμή του μυκηναϊκού κόσμου. Το περιεχόμενο τνω ηρωικών επών είχε μυθικό και παραμυθικό χαρακτήρα. Τα κατορθώματα των ηρώων ξεπερνούσαν τα ανθρώπινα μέτρα. Όμως αυτό δεν εμπόδιζε τους ακροατές να πιστεύουν ότι οι ήρωες ήταν ιστορικά πρόσωπα και ότι με τις ποιητικές αφηγήσεις τους οι αοιδοί αποκάλυπταν την αλήθεια για τους προγόνους τους.
Οι αοιδοί υποστήριζαν ότι είχαν αρωγό στην προσπάθειά τους τις Μούσες. Αυτές τους ενέπνεαν και τους υπαγόρευαν το τραγούδι τους, βοηθώντας τους να ξεπεράσουν τις δυσκολίες του. Είναι χαρακτηριστική η επίκληση στη Μούσα στην Ιλιάδα και την Οδύσσεια.
- Ιλιάδα: Μῆνιν ἄειδε, θεά, Πηληϊάδεω Ἀχιλλῆος (τραγούδησε, θεά, το θυμό του Αχιλλέα, του Πηλείδη)
- Οδύσσεια:Ἄνδρα μοι ἔννεπε, Μοῦσα, πολύτροπον ( τον άντρα, Μούσα, τον πολύτροπο τραγούδα μου).
Οι Μούσες υπαγόρευαν και τα διδακτικά έπη. Το περιεχόμενό τους είναι ποικίλο. Ο ποιητής μπορούσε να προτιμήσει θέματα θεολογικά, όπως η δημιουργία του κόσμου, η γενεαλογία των θεών, οι σχέσεις των θεών με τους ανθρώπους, κοινωνικά, όπως η δικαιοσύνη, πρακτικά, όπως οι αγροτικές εργασίες, η ναυσιπλοΐα, το ημερολόγιο.
Η παρουσίαση της γνώσης γινόταν μεθοδικά. Η έκθεση ήταν συστηματική και ολοκληρωμένη και συνοδευόταν συχνά από νουθεσίες και συμβουλές, επιταγές και προειδοποιήσεις -τα ίδια μέσα που χρησιμοποιούν οι δάσκαλοι, οι γονείς και όποιος άλλος θέλει να οδηγήσει ή να επαναφέρει κάποιον στο σωστό δρόμο. Έτσι ακριβώς και στο ένα από τα δύο διδακτικά έπη που μας έχουν σωθεί, στο Έργα και Ημέρες, ο ποιητής Ησίοδος προσπαθεί να νουθετήσει τον αδελφό του, που είχε ξεστρατίσει.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου
Σημείωση: Μόνο ένα μέλος αυτού του ιστολογίου μπορεί να αναρτήσει σχόλιο.